سیمان کارخانه ری از نوع «پرتلند» بود که بسیار مرغوب محسوب میشد و یکی از دلایلی که این کارخانه ۵۰ سال فعالیت داشت، این نوع سیمان بود.
در کتاب خاطرات و خدمات مهندس منوچهر میرزا سالور نیز آمده است: «کارخانه سیمان ری در سالهای اول عمر خود بیش از ۷۵۰ نفر را در کارخانه اسکان داده بود که روزانه سه وعده غذا، علاوهبر جای خواب دریافت میکردند.» در مقطعی تمام کارگران به سوادآموزی ملزم شده بودند که در آرشیو و بخش اسناد موزه کارخانه سیمان ری، مستندات این سوادآموزی به نمایش گذاشته شده است. در بین این اسناد، دیکتهها و نامهنگاریهای کارگران به خاطر محتوایی که دارند، توجه را جلب میکند.
زمین کارخانه از کشاورزان به بهای مترمربع دو و نیم ریال خریداری شد. کلنگ کارخانه در شهر ری، هفت کیلومتری جنوب تهران، کنار کوه سرسره فتحعلیشاه، دیرک و دیوارهای ری قدیم به زمین زده شد. بعدها با گسترش فعالیت این کارخانه، بخشی از این کوه و دیوارهای قدیمی ری از بین رفت.
مطالعات و بررسیها برای ساخت این کارخانه در سال ۱۳۰۷ آغاز شد. تا پیش از آن، ایران یکی از واردکنندگان سیمان از کشورهای دیگر از جمله روسیه بود. پس از بررسی و آزمایش دریافتند که در کوههای اطراف ری موارد معدنی غنی سنگ آهک خاک رس مرغوب برای تولید سیمان وجود دارد که میتواند نیاز ایران به سیمان با قیمتی ارزانتر را تأمین کند. در نهایت، در تاریخ ۲۱ شهریورماه ۱۳۱۰ قرارداد احداث کارخانه سیمان ری با شرکت دانمارکی اف. ال. اسمیت FLSmidth بسته شد.
۱۰۰ سال پیش در ری کارخانهای احداث شد که به واسطه برداشتهای گسترده از کوههای اطراف تهران، بخشی از تاریخ ری و تهران را تخریب کرد، اما همین کارخانه پرخسارت، منشاء آبادی و بسیاری از ساختوسازها شد که شاید نامآشناترین آنها راهآهن، جاده چالوس و تونل کندوان باشد.
راهنمای موزه از کارمندان قدیم کارخانه سیمان ری است، اجازه میدهد در میان نامهنگاریهای مقامات و مدیران کارخانه که به دستخطهایی خوش مزین است، موشکافی کنیم و برای پاسخ به کنجکاویهای بیشتر بازدیدکنندگان، مستندات و مکتوباتی که به زیست کارگران و کارمندان و مهندسان کارخانه ربط دارد، از جمله کوپن خرید نان و امتیازهای عیالواری و دستمزدها را با خاطراتی از گذشته، مرور میکند.
این کارخانه از سال ۱۳۱۲ تا ۱۳۳۳ سیمان مهمترین پروژههای عمرانی کشور را تأمین کرد که از مهمترین آنها ساخت راهآهن کشور و پل ورسک در خط آهن شمال است.
سوای این، معماری ساختمان کارخانه نیز آن را خاص کرده است، سبک معماری آن پروتالیستی بوده و هیچ گونه تزئیناتی در آن به کار نرفته است و در بازآفرینی و تبدیل آن به موزه، این ویژگی حفظ شده است.
به گزارش ایسنا، کارخانه سیمان ری که در محدوده دژ دو هزار ساله رَشکان، برج سلجوقی طُغرل، باروی تاریخی شهرری، چشمه علی هفتهزار ساله، گورستان تاریخی ابن بابویه، بقعه بی بی زبیده، حرم شاه عبدالعظیم و کاروانسراهای عباسی و قاجاری قرار گرفته است، به وسعت حدود ۱۱۲ هزار متر مربع در هشتم دیماه سال ۱۳۱۲ راهاندازی شد.
کارخانه سیمان ری در محدوده منطقه ۲۰ تهران در شهر ری واقع شده که دسترسی به آن با خودروی شخصی از طریق اتوبان امام علی ممکن است. نزدیکترین ایستگاه مترو به موزه نیز «دولت آباد» است. تماشای این موزه بیش از سه ساعت وقت میگیرد و برای علاقمندان به صنعت، عمران و موزهداری و بهویژه تاریخ معاصر تهران و اسناد تاریخی پیشنهاد میشود.
فراهانی میگوید: سال ۱۳۹۵ وزارت دارایی چون قبلا یکی از سهامداران کارخانه بود، وارد عمل میشد و با استفاده از بندهای قانونی، سند کارخانه سیمان ری به وزارت دارایی زده میشود و از آن موقع قرارداد ۳۰ ساله با شهرداری تهران بسته شده که بر آن اساس حدود دو سال است بخشی از کارخانه سیمان ری به موزه تبدیل شده و قرار است کل کارخانه موزه شود.
انتهای پیام