پروژه‌های موفق مهندسی ایران در منطقه؛ از فرصت‌های گازی تا قراردادهای راهسازی با ترکمنستان

ژانویه 21, 2025سپتامبر 18, 2024 از پدرام محسن‌نژاد

منبع: https://www.isna.ir/news/1403062717706/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82-%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C

۱۰- گشایش خط اعتباری برای شرکت‌های ایرانی توسط دولت در این خصوص

با توجه به مطالب فوق، ترکمنستان تنها جمهوری مسلمان‌نشین آسیای مرکزی است که مرز آبی و خشکی ۱۲۰۰ کیلومتری با ایران دارد. این کشور در راستای افزایش صادرات گازی به اروپا، به توسعه‌ی زیرساخت‌های خود از مسیر ایران نیاز دارد. کشور ترکمنستان همچنین برای تامین نیازهای خود در حوزه انرژی، به تخصص مهندسان و متخصصان ایرانی نیاز دارد که بر همین مبنا قراردادها و تفاهم‌نامه‌های چشمگیری میان جمهوری اسلامی ایران(در زمان دولت سیزدهم) و ترکمنستان برقرار شده است. امید است صدور خدمات فنی و مهندسی جمهوری اسلامی ایران به کشور ترکمنستان در دولت چهاردهم بیشتر از قبل پیگیری و عملیاتی شود.

«مهرداد بذرپاش» وزیر راه‌ و شهرسازی دولت سیزدهم، آبان سال گذشته(۱۴۰۲) با اشاره به جزئیات برگزاری هفدهمین کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکمنستان در عشق‌آباد، از برگزاری نمایشگاه «ایران پروژه» با حضور ۳۰۰ فعال اقتصادی و صدور خدمات فنی – مهندسی در حوزه ساخت راه‌ها به ترکمنستان با قرارداد ۴۰۰ میلیون دلاری خبر داد و اظهار کرد: «با ترکمنستان مرز خاکی طولانی داریم و سه استان خراسان‌رضوی، خراسان‌شمالی و گلستان هم‌مرز با این کشور هستند که یکی از محورهای اساسی مذاکرات در هفدهمین کمیسیون مشترک، بحث بازارچه‌های مرزی است.»

۳- آشنایی مهندسین ایرانی با فناوری‌های نوین در ارائه خدمات فنی و مهندسی

۵- امکان تهیه و انتقال آسان هر نوع مصالح ساختمانی با کمترین هزینه

بنا به اظهارات مقامات دست‌اندرکار کشور ترکمنستان، هم‌اکنون قریب به ۱۷۰۰ پروژه در حوزه‌های مختلف به‌ویژه در حوزه سوخت و انرژی با سرمایه‌گذاری ۴۳ میلیارد دلار در این کشور در حال اجراست. کشور ترکیه در این زمینه دارای رتبه اول است، بعد از ترکیه کشورهایی چون ژاپن، کره جنوبی، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و اوکراین بازار صدور خدمات فنی و مهندسی به این کشور را در دست دارند.

۸- حمایت‌های حقوقی دولت در تمام زمینه‌ها برای توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی در بازارهای هدف

۵- نبودن مرجعی واحد جهت معرفی شرکت‌های موفق ایرانی در امر صادرات خدمات فنی و مهندسی

۱۴- حمایت و پشتیبانی مالی دولت از برگزاری همایش‌ها، سمینارها و نمایشگاه‌های اختصاصی با موضوع  صدور خدمات فنی و مهندسی.

۱- خط لوله کرپچه – کردکوی

۱- نگاه دولت به صدور خدمات فنی و مهندسی به عنوان یکی از محورهای اقتصاد مقاومتی

شرکت‌های ایرانی در اوایل فروپاشی شوروی سابق و استقلال کشور ترکمنستان، با حضور خود نسبت به اجرای پروژه‌های مهم در این کشور، حضور فعال داشتند و عملکرد آن‌ها نزد مقامات ترکمنی مثبت ارزیابی شده است به‌ویژه شرکت دوبرال که در جاده‌سازی قبلا نقش فعالی داشته است. مقامات ترکمنستان از عملکرد این شرکت ابراز رضایت می‌کنند که این امر امتیاز مناسبی برای حضور توانمند شرکت‌های ایرانی در اجرای پروژه‌های عمرانی به‌ویژه جاده‌سازی و تاسیسات راهسازی و ابنیه در این کشور است.

۴- وجود بروکراسی پیچیده اداری در دو کشور

۱۰- بعضی از شرکت‌های ایرانی ادعا دارند که یک مانع بر سر صادرات خدمات فنی و مهندسی به ترکمنستان، موضوع مالیات بر ارزش افزوده است. امروز در بازارهای رقابتی مالیات‌ها نباید نقشی در قیمت تمام‌شده‌ی کالا برای صادرات داشته باشند اما در کشور ما هنوز مالیات بر ارزش افزوده عامل مهمی است و دریافت می‌شود و هرچند که ۹ درصد است ولی شرکت‌های ایرانی را ۲۰ درصد از رقابت در بازارهای منطقه عقب می‌اندازد و این موجب می‌شود مزیت‌ها و بازارها را از دست بدهند.

«رحمان قره‌باش» عضو اتاق مشترک ایران و ترکمنستان طی یادداشتی، بیان کرده است: «تولید گاز ترکمنستان در سال ۲۰۱۸ به ۹۵.۵ میلیارد مترمکعب و در سال ۲۰۲۴ به ۱۲۲.۳ میلیارد مترمکعب افزایش یافته است. لذا این مهم به نوعی نشان‌دهنده‌ی نقش مهم این کشور در بازارهای جهانی گاز در سال‌های آتی خواهد بود. ترکمنستان با برخورداری از حدود ۱۹.۵ تریلیون مترمکعب از ذخایر اثبات‌شده‌ی گاز جهان و سهمی معادل ۱۰.۱ درصد، جایگاه چهارم را در میان دارندگان ذخایر عمده گاز جهان داراست. جمهوری ترکمنستان در زمینه صادرات گاز رتبه ششم جهان را دارد. همچنین ترکمنستان دارای ذخایر نفتی بـه میـزان ۶۰۰ میلیون بشکه است که رتبه‌ی چهلم جهانی را از آن خود کرده است.

۸- وجود مشکلات بیمه‌ای

۲- تسریع در حل مشکل انتقال پول و مراودات بانکی برای انجام مبادلات پولی

۲- خط لوله دولت‌آباد – سرخس – خانگیران

۱۲- برای توسعه صادرات فنی و مهندسی در ایران نیازمند تشکیلات مناسب حاکمیتی هستیم تا همواره از این جریان صادراتی پشتیبانی کند

۴- حل مشکل صدور روادید برای حضور شرکت‌های ایرانی در ترکمنستان

با توجه به سرمایه‌گذاری عظیم ترکمنستان در اجرای پروژه‌ها در حوزه‌های مختلف، حضور شرکت‌های ایرانی با توجه به توانمندی‌ها و مزیت‌های فراوان کشورمان، چه به لحاظ جغرافیایی و نزدیکی به این کشور و چه به لحاظ توانمندی شرکت‌های ایرانی در تولید مصالح و لوازم ساختمانی و همچنین شرکت‌های قوی پیمانکاری، فرصت مناسبی را برای حضور در بازار ترکمنستان به وجود آورده است.

۴- حضور در ترکمنستان  در کمترین زمان ممکن و با حداقل هزینه

از دیگر تاسیسات مهم زیربنایی این کشور، افتتاح فازهای اول و دوم منطقه ملی توریستی آوازه در ساحل دریای خزر در غرب این کشور شامل مجموعه‌های اقامتی با ساخت ۴۰ باب هتل ۵ ستاره، مجموعه‌های تفریحی، فرهنگی، ورزشی، بهداشتی و بیمارستان و منازل ویلایی است و در آینده نزدیک این منطقه را به یکی از مراکز مهم گردشگری نه تنها ترکمنستان بلکه در سواحل دریای خزر تبدیل خواهد کرد.

وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم ادامه داد: «محور دیگر مذاکرات، در حوزه جاده‌ای و حمل‌ونقل ریلی است که هم در حوزه تعرفه و هم سهولت تردد که در دستور کار قرار دارد. قطارهایی که از مرز سرخص تردد می‌کنند و اتفاقات خوبی خواهد افتاد که منجر به افزایش ترانزیت خواهد شد. در مجموع سه سند همکاری در حوزه گاز، برق و جاده‌ای و یک یادداشت تفاهم نیز در خصوص کلیه فعالیت‌های مشترک دو کشور امضا خواهد شد.»

تصفیه‌خانه مرو ترکمنستان

۷- سختگیری دولت ترکمنستان در صدور روادید برای دست‌اندرکاران اجرای پروژه‌ها

۶- پشتیبانی و حمایت کامل دولت از شرکت‌ها برای حضور موفق شرکت‌ها در بازار خدمات فنی و مهندسی

پروژه‌های گازی ایران و ترکمنستان

۱- پروژه استفاده از ظرفیت فعلی و خالی روزانه ۳۴ میلیون مترمکعب خطوط انتقال گاز طبیعی از ترکمنستان به ایران با انعقاد قراردادی بلندمدت جهت سُوآپ و صادرات به کشورهای اروپایی(معادل ۱۳ میلیارد مترمکعب در سال)

از سه سند همکاری در حوزه انرژی تا قرارداد ۴۰۰ میلیون دلاری

چالش‌های موجود و موانع  صدور خدمات  فنی و مهندسی شرکت‌های ایرانی در بازار ترکمنستان

همچنین با توجه به کیفیت و قیمت رقابتی مصالح و لوازم ساختمانی در بازار ترکمنستان در رقابت با اجناس و کالاهای چینی، ترکیه‌ای و حتی اروپایی، شرکت‌های تولیدکننده‌ی لوازم و مصالح ساختمانی ایرانی هم می‌توانند با استفاده از ظرفیت شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات فنی و مهندسی، نسبت به صادرات این کالاها به این کشور اقدام کنند. در این راستا برگزاری نمایشگاه اختصاصی شرکت‌های فنی و مهندسی در کنار شرکت‌های تولیدکننده‌ی مصالح و لوازم ساختمانی، با برگزاری همایش در این خصوص می‌تواند مفید و موثر واقع شود.

مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه در زمینه خدمات فنی و مهندسی کشور ترکمنستان طی چند سال گذشته، ساخت دهکده المپیک با هزینه‌ای معادل ۵ میلیارد دلار در عشق‌آباد جهت برگزاری بازی‌های داخل سالن آسیایی ۲۰۱۷ در بخش ورزش بوده است. ساخت فرودگاه بین‌المللی عشق‌آباد با هزینه‌ای معادل ۲.۳ میلیارد دلار و بندرگاه جدید ترکمن‌باشی با هزینه‌ای معادل ۲ میلیارد دلار از دیگر پروژه‌های بزرگ سال‌های اخیر این کشور است که توسط شرکت‌های ترکیه‌ای اجرا شده است.

ترکمنستان به عنوان یکی‌از کشورهای مهم از لحاظ ظرفیت‌های حوزه انرژی، دارای فرصت‌های صدور خدمات مهندسی فراوانی برای جمهوری اسلامی ایران است، به نحوی که کشورمان جزو اهداف استراتژیک ترکمنستان برای صادرات نفت و گاز به اروپا محسوب می‌شود و برقراری زیرساخت‌های آن بر عهده مهندسان ایرانی بوده است، همچنین قراردادهای قابل‌توجهی میان دولت سیزدهم و ترکمنستان برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی منعقد شده که بستر ارتقاء صدور خدمات مهندسی به این کشور را فراهم کرده است.